Ünite 4-
BİLİŞİM HUKUKU VE ETİĞİ
BİLİŞİM HUKUKU
• Bilgi saklama, erişim dizgeleri, bilginin işlenmesi, aktarılması ve kullanılması yöntemlerini, toplum ve insanlık yararı gözeterek inceleyen uygulamalı bilim dalıdır.
Bilişim :
• Bilişim kavramı Türkiye de ilk kez 1991 yılında 3575 Sayılı Kanunla T.C.K nun ikinci kitabına eklenen ‘ Bilişim Alanında Suçlar’ başlıklı ve 4 madde ile girmiştir.
Bilişim Suçlar :
• Bilişim Sistemine girme , Sistemi Engelleme, Bozma, Verileri yok etme veya değiştirme, banka ve kredi kartlarının kötüye kullanılması suçlarını düzenlenmiştir.
Bilişim Sistemi :
• Bilişim sistemi, verileri toplayıp yerleştirdikten sonra bunları otomatik işlemlere tabi tutma olanağı veren manyetik sistemlerdir.
• 5237 Sayıl T.C.K nu ile Bilişim Alanındaki Suçlar başlığı taşıyan 10.bölümdeki düzenlemelerde ‘ Bilişim Sistemi ‘ terimi metnine girmiştir.
Bilişim Suçlarının Türleri :
• Bilgisayar, çevre birimleri, pos makineleri , cep telefonları, gibi her türlü teknolojinin kullanılması ile işlenen suçlardır.
• En çok rastlanan suç tipi, sistemin işleyişinin engellenmesi olarak ortaya çıkmaktadır.
FİKRİ HAKLAR VE BİLİŞİM HUKUKU
• Fikri haklar genellikle eser sahibinin hakları olarak görülmektedir.
• Fikri haklar, film yapımcıları, icracı sanatçılar gibi hem de sınai hakları örneğin patent endüstriyel tasarım gibi hakları ifade etmektedir. Emek ürünleri olarak da bilinebilir.
Fikri Haklar ve Gelişimi
• Fikri mülkiyet haklarını ifade etmek için, Fikri haklar, telif hakları, eser sahibinin hakları gibi terimler kullanılır.
• Fikri Mülkiyet Haklarının korumaya ve düzenlemeye yönelik çalışmalarda bulunan WIPO 1974 yılından itibaren Birleşmiş Milletler Örgütünün uzman bir kuruluşu olarak faaliyette bulunmaya başlamıştır.
Fikir ve Sanat Eserlerinin Çeşitleri
• İlim ve Edebiyat Eserleri :
• Musiki Eserleri :
• Güzel Sanatlar Eserleri :
• Sinema Eserleri :
İnternet ve Fikri Haklar
İnternette Yaşanan Hak İhlallerinin En önemli Sebepleri :
• Net’te eserler çok kolay çoğaltılabilmekte ve dağıtılabilmektedir
• Web sayfaları ya da içeriği ile ilgili korumanın sınır tam olarak bilinmemektedir.
• Teknolojik gelişmeler ile klasik eser tanımını zorlamaktadır.
• İnternetin hiçbir hukuki kişiliğe ya da kuruma ait olmayan bir yapıda bulunması
• Net’te fazladan yasal ya da teknik düzenlemelerle gelişiminin kısıtlanması istenmemektedir.
• Suç işleyenin tespiti zor yapılabilmektedir.
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu göre bir şeyin Eser olabilmesi için Taşıması Gereken Özellikler :
• Fikri bir çabanın ürünü olması – Eser sahibinin hususiyetini taşıması – Şekillenmiş olması – Kanunda tanımlanmış olan eser türlerinden birine girmesi
Not: Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, korunan eserlerin eser sahibinin haklarına tecavüz halinde yasal yaptırımlar öngörmektedir
KİŞİLİK HAKLARI VE BİLİŞİM HUKUKU
• Kişilik hakkı kişisel varlıklar üzerinde söz konusu olan şahsa bağlı bir mutlaktır.
• Kişinin onur ve saygınlığını toplum içinde ortadan kaldıran veya zedeleyen tüm saldırılar kişilik hakkına saldırı olarak kabul edilir.
• Kişilik hakkı, kişinin tüm korunan haklarının değerlerinin ve varlıklarının bütünüdür.
• Kişilik hakları kişisel varlıkların korunmasıyla ilgilidir
• Kişisel Varlıklar ‘ iç kişisel varlıklar ve dış kişisel varlıklar olarak ikiye ayrılır .
İç Kişisel Varlıklar:
• Kişinin insan olmasıyla sahip olduğu varlıklardır. Vucüt yaşam sıhhat gibi
Dış Kişisel Varlıklar :
• Sosyal ilişkide bulunma hakkı olarak tanımlanır. Yani İsim meslek unvan gibi
Kişilik Hakkı ile İlgili Genel Bilgiler :
• Mar varlığı değil, kişisel varlık üzerindeki haklardır. Kişiye bağlıdır. Ondan ayrı düşünülemez. Doğumla birlikte başlar ölümle biter. Miras yoluyla geçmez. Başkasına devredilemez. Kural olarak vazgeçilemez. Zaman aşımına uğramaz. Bir borç için rehin edilemez. İflas masasına konu olamaz .Mutlar haklardır.Herkese karşı ileri sürülemez.
• Kişinin onur ve saygınlığını toplum içinde ortadan kaldıran veya zedeleyen tüm saldıralar ‘ Kişilik Haklarına ‘ saldırı olarak kabul edilir.
• Her hareket ve sövme fiilinin kişilik haklarına zarar verici nitelikte sayılabilmesi için fiilin mutlaka suç oluşturması zorunlu değildir.
Bilişim ve Kişilik Hakları :
• En önemli sorun kişilik haklarına internet aracılığıyla yapılan tecavüzdür.
IP adresi :
• internet ortamında web sitelerine ulaşmada ve birbirlerini ayırmada kullanılan elektronik bir adrestir.
Spam : İstenmeyen eposta olarak tanımlanır.
5651 SAYILI KANUN VE GETİRDİKLERİ :
Kanunun Amacı :
• İçerik sağlayıcı, erişim sağlayıcı ve toplu kullanım sağlayıcılarının yükümlülük ve sorumlulukları ile internet ortamında işlenen belirli suçlarla, içerik yer ve erişim sağlayıcıları üzerindeki mücadeleye ilişkin esas ve usulleri düzenlemektir.
• Kişi İçeriğin yayından çıkarılmasını 2 gün içinde talep edebilir, içerik sağlayıcı bunu yerine getirmediği takdirde bu talebi reddetmiş sayılır. Kişi, Reddedilmiş sayılmasından 15 gün içinde yerleşim yeri sulh ceza mahkemesine başvurabilir. Hakim başvuru tarihinden itibaren 3 gün için de karara bağlamak zorundadır. Bu karara itiraz yolu açıktır
İçerik Sağlayıcı :
• İnternet ortamı üzerinden kullanıcılara sunulan her türlü bilgi veya veriyi üreten, değiştiren ve sağlayan gerçek ve tüzel kişilerdir.
Yer Sağlayıcı :
• Hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten gerçek ve tüzel kişilerdir.
Erişim Sağlayıcı :
• Kullanıcılarına internet ortamına erişim olanağı sağlayan her türlü gerçek ve tüzel kişilerdir.
• Erişimin engellenmesi kararı , Soruşturma evresinde Hakim , Kovuşturma evresinde ise mahkeme tarafından karar verilir.
• Soruşturma : C.M.Kanuna göre yetkili mercilerce suç şüphesinin öğrenilmesinden iddianamenin kabulüne kadar geçen evredir.
• Kovuşturma : İddianamenin kabulüyle başlayıp hükmün kesinleşmesine kadar geçen evredir.
Toplu Kullanım Sağlayıcıları :
• Kişilere belli bir yerde ve belli bir süre internet ortamı kullanım olanağı sağlayan gerçek ve tüzel kişilerdir.
BİLİŞİM ETİĞİ :
• Bilişim etiğine, bilişim alanında uyulması gereken yazılı ve yazılı olmayan kurallar olarak tanımlanır.
• Türkiyede Bilişim Vakfı tarafından internette ileşitim kuralları yayımlanmıştır.
Web Sitesinde Yayınlanan Kurallar :
• Başkalarına karşı saygılı olma :
• Biçimsel Özen : Açık kimlik gizlenmemeli. Dil anlaşılır olmalı, özlü ve kısa iletiler kurmaya özen göstermeliyiz.
• İçerikle İlgili Özen :
• Öteki Konular : İyelik haklarını zedelememeye özen göstermeliyiz .
Ünite 1- Sonundaki Sorular ve Cevapları :
• Ram Belleğin bilgisayarlar için ‘ Bilgisayarda veri işlemeyi hızlandırması avantajdır .
• Anakarta doğrudan takılan bilgisiyar birimleri ( ekran kartı – Ram bellek – eternet Kartı – İşlemci dir ) Sabit disk bunlardan değildir
• Bilgisayar çıkış birimleri : Monitör , Yazıcı , Hopörler – Projektör dür ( Klavye bu çıkış birimleri içinde yer almaz .
• Basılı materyallerin sayısal ortama aktarılmasını sağlayan araç Tarayıcı ( Scanner ) dir .
• USB ile bilgisayara Fare, Web Cam, Yazıcı , Tarayıcı ile bağlanılabilir . Ekran ile bağlanılamaz
• 15 inc lik ekranın tanımı : ekranın bir köşegen uzunluğu 15 inctir.
Ünite 2- Sonundaki Sorular ve Cevapları :
• Marshal Mcluhan Küresel köy kavramını kullanmıştır.
Ünite 3- Sonundaki Sorular ve Cevapları :
• Çoklu ortam öğeleri : Metin – Ses – Grafik – Animasyondur ( Makale bunlardan değildir. )
• Video Çözücüler : Mpeg-4 ASP , Dirac – VC-I , xVid dir. ( MP4 bunlardan değildir )
• Bilgi Yönetim Sistemleri : Malzeme Kaynak Planlaması – Veri Madenciliği – Bilgisayar Destekli Eğitim – Karar Destek Sistemleri dir.
• HTML : Bir işletim sistemidir .
• MathType : Microsoft Office teki Eguation Editör rü profesyonel Versiyonudur.
• EndNote : Bibliyoğrafya ( kaynakça ) bir yazılımdır.
• Web tasarımı yapmak için Microsoft FrontPage proğramı kullanılır.
• Sanal Gerçeklik : Bilgisayarlar tarafından üç boyutlu olarak simüle edilen bir ortamdır.
• Bir robotun sahip olması gereken Özellikleri : Yapay olarak yapılmıştır – Öğrenebilirler – Proğramlanabilirler – algılayabilir ve Tepki verebilir
Ünite 4- Sonundaki Sorular ve Cevapları :
• Bilgisayarlardan faydalanmak üzere bilginin saklanması iletilmesi işlenerek bir konu haline getirilmesini konu alan akademik ve mesleki disiplene Bilişim denir.
• Bilişim kavramı ilk kez T.C.K na 1991 yılında girmiştir.
• Verileri toplayıp işledikten sonra bunları otomatik işlemlere tabi tutma olanağı veren manyetik sistemlere Bilişim Sistemi denir.
• Bilişim Suçları : Yetkisiz erişim, Banka Kredi kartı dolandırıcılığı – Lisansız yazılım kullanma – Kişisel veriler ele geçirme dir
• Bir bilişim sisteminin bütününe veya bir kısmına hukuka aykırı olarak girme ve orada kalmaya devam etmeye Bilişim Sistemine girme suçu olarak kabul edilir.
• Fikri haklar , yaratıcı faaliyet sonucu oluşan emek ürünüdür.
• Türkiye de fikri haklar Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunmaktadır.
• Kişilik hakkı : Yaşam hakkı, Sağlık Hakkı, Özel Yaşam , Resim dir. ( İfade özgürlüğü kişilik hakkı içinde yer almaz )
• 5651 sayılı internet ortamında yapılan yayınların düzenlenmesi ve bu yayınlar yoluyla işlenen suçlarla mücadele edilmesi hakkında kanun 2007 yılında kabul edilmiştir
• İnternet ortamı üzerinden kullanıcılara sunulan her türlü bilgi veya veriyi üreten, değiştiren ve sağlayan gerçek ve tüzel kişilere İçerik Sağlayıcı denir.